قیمت دلار |نرخ دلار|قیمت یورو
چرا قیمت دلار نجومی شد؟
عرضه ارز دولتی از طریق صرافی ملی و دیگر صرافی‌های معتبر در هفته‌های اخیر هم می‌تواند پاسخی به این تقاضایِ افزایش‌یافته تلقی شود. با این همه، برخی با بدبینی می‌گفتند.
قیمت دلار و سایر ارزهای خارجی در بازار آزاد ایران طی روزهای اخیر افزایش پیدا کرد و روز شنبه ۱۳ آذرماه سال ۱۴۰۰، قیمت اسکناس سبز قله ۳۰ هزار تومانی را فتح کرده و قیمت یورو هم به بیش از ۳۴ هزار تومان رسیده است.
شکست مذاکرات برجام (آن‌گونه که طرف‌های خارجی می‌گویند) یا رد کردن پیشنهاد ایران (آن‌گونه که طرف ایرانی می‌گوید)، در هر حال به افزایش قیمت ارز در بازار آزاد ایران ختم شد و این نگرانی را به وجود آورد که افت ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، تا پایان سال می‌تواند سمت‌وسوی نگران‌کننده به خود بگیرد.
اما وضعیت کنونی را چگونه می‌توان تحلیل کرد و در مورد سمت‌وسوی قیمت ارزهای خارجی در بازار ایران در آینده نزدیک چه می‌توان گفت؟ در ادامه، در قالب ۸ پرسش، پاسخ به این پرسش‌ها را می‌خوانید:
۱-چرا قیمت دلار بالا پرید؟
با نزدیک‌شدن به موعد مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، حساسیت‌ها در مورد قیمت ارز اوج گرفت. فشار کشورهای غربی (و حتی مقامات روسیه) به ایران برای حضور سریع در پای میز مذاکرات از یک سو و رسیدنِ ایران به سطوح بی‌سابقه غنی‌سازی اورانیوم از سوی دیگر، این احساس را ایجاد کرده بود که دیر یا زود، قیمت ارز یا باید بشکند یا به قیمت‌هایی کم‌سابقه جهش کند.
این در حالی بود که اعزام یک تیم ۴۰ نفره از مذاکره‌کنندگان ایرانی (اعم از کارشناسان بانکی و غیره) به محل مذاکرات در وین، دست‌کم در نظر برخی تحلیل‌گران، به این معنی تعبیر شد که ایران می‌خواهد با وارد شدن به جزئیات، کار مذاکره را تمام کند.
زمزمه شکست در مذاکرات هسته‌ای، اصلی‌ترین عامل رشد قیمت دلار بود.
غروب روز جمعه اما خبرهای ناگواری از مذاکرات به گوش رسید: غربی‌ها می‌گفتند ایرانی‌ها در توافقات شش دورِ قبلی مذاکرات تشکیک کرده‌اند و بنابراین، توافق ممکن نیست. بهانه به دست بازار رسید و قیمت‌ها جهش کردند.
۲-آیا دولت عمدا قیمت دلار را گران کرد؟
با این همه، خیلی‌ها می‌پرسیدند که چرا در شرایطی که حصول یک توافق میان ایران و قدرت‌های جهانی دور از دسترس به نظر می‌رسید، دولت شروع به توزیع دلار و سایر ارزهای خارجی از درگاه صرافی‌ها کرده است؟ به عبارت ساده، چرا باید در بدترین شرایط، چوب حراج به دارایی‌های ارزی زده شود؟
نخست اینکه هم تقاضا و هم عرضه برای ارزهای خارجی در روزهای اخیر افزایش پیدا کرده است. دلیل اصلی افزایش تقاضا، می‌تواند نگرانی از آینده اقتصادی کشور در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای باشد. اما این همه ماجرا نیست.
افزایش تقاضا برای سفرهای خارجی (از جمله برای سفر به ترکیه و نیز خرید ملک در این کشور) یکی از دلایل دیگری است که کفه تقاضا برای خرید ارز را در هفته‌های اخیر سنگین کرده است.
چرا دولت در بدترین شرایط ارزی، شروع به توزیع دلار با سوبسید کرد؟
عرضه ارز دولتی از طریق صرافی ملی و دیگر صرافی‌های معتبر در هفته‌های اخیر هم می‌تواند پاسخی به این تقاضایِ افزایش‌یافته تلقی شود. با این همه، برخی با بدبینی می‌گفتند که دولت می‌خواهد دلار را با قیمت‌های بالاتر به متقاضیان بفروشد و پس از توافقِ احتمالی بر سر پرونده هسته‌ای ایران و افت شدید قیمت دلار، دوباره این ارزها را از بازار جمع کند.
۳-آیا امکان توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی منتفی شده است؟
در این میان، در حالی که دور هفتم مذاکرات هسته‌ای به نتیجه نرسیده، ابهام در مورد سرنوشت اقتصاد ایران در میان مدت هم بالا گرفته است. با این همه، فشارها برای حصول نوعی توافق از سوی دو طرف نیز از همه سو اوج گرفته است.
در سمت ایران، اگر توافقی صورت نگیرد، دولت رئیسی به بحران خواهد خورد. بخش عمده وعده‌های عجیب دولت سیزدهم (مثلا ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در ۴ سال یا افزایش چندبرابری یارانه‌ها) نیازمند منابع مالی گسترده‌ای است که با وجود تحریم‌ها، ایران به آنها دسترسی نخواهد داشت. در واقع، عقلانیت حکم می‌کند که توافق صورت بگیرد.
در سمت مقابل، اگر بایدن با ایران توافق نکند، یکی از اهرم‌های تاثیرگذار در جریان انتخابات ۲۰۲۴ میلادی را از دست خواهد داد. فشار اروپایی‌ها و دولت‌های جهان عرب به آمریکا برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران هم مزید بر علت است تا به هر حال، نوعی توافق، ولو موقت، با ایران صورت بگیرد.
نشریه «اکونومیست» هم به تازگی با بررسی چشم‌انداز اقتصاد ایران در ۵ سال آینده، به این موضوع اشاره کرده که احتمالا یک توافق نیم‌بند میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل می‌شود و در نتیجه، سال آینده ایران یک رشد اقتصادی ۹ درصدی را تجربه خواهد کرد. با این همه، همان‌طور که این گزارش نشان می‌دهد، این توافق احتمالا شکننده خواهد بود.
