نکات مهم در بهداشت آشپزخانه بیمارستان و مراکز درمانی
رعایت بهداشت در تمام جنبه‌های زندگی، گامی مهم در پیشگیری از انواع بیماری‌‌هاست. از طرفی، می‌دانیم که آشپزخانه، پناهگاهی برای فعالیت میکروارگانیسم‌ها است. اکنون تصورش را بکنید که آشپزخانه بیمارستان چقدر می‌تواند مهم‌تر باشد. چراکه در این مکان، غذای افرادی که بدنشان دچار بیماری و ضعف شده، تهیه می‌شود. از این رو، بایدها و نبایدهای زیادی درباره حفظ بهداشت آشپزخانه بیمارستان‌ها وجود دارد، که نیازمند رعایت بی‌چون‌و‌چرا هستند.
میکروارگانیسم‌ها توانایی زیادی برای اختلال در زندگی انسان‌ها دارند. در واقع ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند هوایی را که تنفس می‌کنیم، خاکی که مواد غذایی را در آن پرورش می‌دهیم و غذا و آبی که مصرف می‌کنیم را آلوده کرده و باعث ایجاد عفونت و بیماری‌های متعدد شوند. به همین دلیل، رعایت بهداشت در تمام جنبه‌های زندگی، گامی مهم در پیشگیری از انواع بیماری‌‌هاست. از طرفی، می‌دانیم که آشپزخانه، پناهگاهی برای فعالیت میکروارگانیسم‌ها است. اکنون تصورش را بکنید که آشپزخانه بیمارستان چقدر می‌تواند مهم‌تر باشد. چراکه در این مکان، غذای افرادی که بدنشان دچار بیماری و ضعف شده، تهیه می‌شود. از این رو، بایدها و نبایدهای زیادی درباره حفظ بهداشت آشپزخانه بیمارستان‌ها وجود دارد، که نیازمند رعایت بی‌چون‌و‌چرا هستند.
رعایت بهداشت و نظافت در آشپزخانه بیمارستان
رعایت نکات بهداشتی در آشپزخانه بیمارستان‌ها، به دلیل حیاتی بودن وضعیت افراد، که معمولا بدنشان دچار بیماری و ضعف شده، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به عبارتی، اشخاصی که در آشپزخانه بیمارستان‌ها کار می‌کنند موظف هستند تا علاوه‌بر رعایت بهداشت فردی، از مجموعه اصول بیشتری برای اطمینان از سلامت غذاها، پیروی کنند. این چنین می‌توان کیفیت غذایی که از آشپزخانه خارج می‌شود را تامین و در جهت بهبود وضعیت‌شان، قدم مهمی برداشت. از اینرو، نکات بهداشتی که می‌بایست در آشپزخانه بیمارستان‌ها رعایت شوند، در زیر آورده شده است.
بهداشت فردی
در بخش زیر نکات مربوط به بهداشت شخصی را بررسی می‌کنیم:
· کسانی‌که در حال پخت‌و‌پز، آماده‌سازی، جابه‌جایی و نگهداری مواد غذایی هستند، باید مرتبا دست‌های خود را بشویند. با همین کار ساده می‌توان از آلودگی مواد غذایی جلوگیری کرد.
· هنگام پخت‌و‌پز نباید از دستکش لاتکس یا پلاستیکی استفاده کرد. زیرا قابل اشتعال بوده و باعث سوختگی جدی میشوند. البته در سایر موارد علاوه‌بر شستن دست‌ها، استفاده از دستکش مناسب ضروری است.
· افرادی که مسئول آشپزی هستند حتما باید از کلاه آشپزی یا توری نگهدارنده مو استفاده کنند، تا از ریزش مو در غذا جلوگیری شود. هرچند شاید این اتفاق در خانه معمول باشد، اما نباید در آشپزخانه بیمارستان رخ دهد.
· لباس آشپزی از جمله موارد بسیار مهمی است که آشپزها و کارکنان داخل آشپزخانه می‌بایست از آن استفاده کنند. در حقیقت نمی‌شود که آشپزها با لباس معمولی خودشان در این محیط حساس، رفت‌و‌آمد کنند. از اینرو، برای رعایت بهداشت و ایمنی در آشپزخانه بیمارستان، تمام کارکنان باید یونیفرم یا لباس مخصوص بپوشند.
· افرادی که در حین پخت‌و‌پز از پیش بند آشپزی استفاده می‌کنند، می‌بایست آن را بهطور مرتب با پیشبند تمیز و شسته‌شده تعویض کنند. معمولا پیش‌بندهایی که از مواد مصنوعی تولید میشوند، به پیشبند نخی که میکروب بیشتری جذب می‌کند، ترجیح داده میشوند. همچنین از پیشبند برای خشک کردن دست‌های مرطوب نباید استفاده کرد.
· از دیگر نکات ضروری برای به حداکثر رساندن بهداشت محیط آشپزخانه بیمارستان، پوشیدن کفش یا پاپوش بهداشتی و مناسب است. واضح است که نمی‌توان در آشپزخانه بیمارستان با همان کفشی که به اتاق‌ها و محیط‌های دیگر می‌روید، رفت‌و‌آمد کنید. آشپزخانه باید پاپوش تمیز و مخصوص به خودش را داشته باشد.
· در صورت بریدگی، فرد باید زخم را با آب ساده بشوید، زخم را خشک کند، کرم ضدعفونیکننده مالیده و با بانداژ نخی یا چسب‌زخم روی آن را ببندد. در صورت سوختگی نیز، محل آسیب‌دیده باید بلافاصله با آب سرد شسته شده و کرم ضدعفونیکننده روی آن استفاده شود. البته بهتر است این فرد دیگر آشپزی نکند و به کارهایی بپردازد که با دستکش می‌توان انجام داد.
· غذای پخته‌شده باید همیشه با استفاده از قاشق مناسب و تمیز، تست شود. زیرا هنگامی که انگشت خود را وارد غذا کرده یا از کف دست برای انتقال غذا از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می‌کنید، آلوده کردن غذا به میکروب، خیلی راحت خواهد بود و این چیزی نیست که در آشپزخانه بیمارستان قابل‌قبول باشد.
· آشپزها ترجیحا نباید هنگام آشپزی از جواهرات و اکسسوری‌های گوناگون استفاده کنند. چراکه این قبیل وسایل، میکروب‌ها را به دام انداخته و به غذای بیماران منتقل می‌کند.
· افرادی که در آشپزخانه بیمارستان کار می‌کنند بهتر است سیگار یا تنباکو مصرف نکنند. زیرا دود تنباکو حاوی مواد سمی است که می‌تواند غذای بیماران را آلوده کند. در صورت عادت به سیگار کشیدن، این کار باید در خارج از آشپزخانه بیمارستان انجام شده و شستن مکرر و بادقت دست‌ها نیز فراموش نشود.
بهداشت مواد غذایی
در بخش زیر، نکات مرتبط با بهداشت مواد غذایی آورده شده است:
· آب گوشت خام، مرغ و غذاهای دریایی باید بوسیله دستمال کاغذی پاک شده و بلافاصله دستمال‌ها وارد سطل زباله شوند.
· گوشت‌ها باید در دمای مناسبی که برای آن گوشت تجویز شده، پخته شوند. گوشت نیم‌پز میکروب‌هایی را جذب می‌کند که قادرند به سرعت تکثیر شده و غذا را آلوده کنند.
· غذاها باید از مواد اولیه سالم و تازه‌تازه تهیه شوند. همچنین با درپوش یا کاور مناسب روی آن‌ها را پوشانده و گرم سرو شوند.
· در هنگام پخت انواع غذا، از ظروف، قاشق و ابزارهای مناسب آن‌ها استفاده شود.
· مواد غذایی خام ذخیره‌شده در یخچال باید دائما از نظر تاریخ انقضا و میزان کیفیت بررسی شوند.
· برخی از غذاهای خام مانند آرد و عدس، ممکن است باعث جذب آفات شوند. بنابراین باید در یخچال نگهداری شوند.
بهداشت ابزار و لوازم
در بخش زیر برخی از نکات مرتبط با بهداشت میز، پیشخوان و لوازمی که در آشپزخانه بیمارستان وجود دارد، آورده شده است:
· میز یا پیش‌خوان‌ها باید هر روز و هر چند بار که لازم باشد، با آب گرم و مواد شوینده مناسب شسته شوند.
· هرچقدر هم که میز و پیشخوان تمیز باشند، هرگز نباید غذای پخته‌شده بدون ظرف مناسب روی آن‌ها قرار گیرد.
· داخل و خارج یخچال‌ها، گریل، اجاق گاز، فر و وسایل دیگری مثل مخلوط کن، باید همیشه در تمیزی کامل قرار داشته باشند.
· ظروف آشپزی مانند قابلمه، تابه، وک و... باید از نوع مناسب و باکیفیت باشند. برای مثال، از آنجایی‌که پوشش تفلون در دمای بالا متلاشی شده و سرطان‌زا می‌شود، از پختن یا نگهداری مواد غذایی در آن‌ها می‌بایست خودداری کرد.
· دستمال‌های مورد استفاده در هنگام آشپزی، باید با نوع تمیز و خشک، بهطور مرتب تعویض شوند.
· تخته‌های برش، چاقوها و ابزاری مانند دماسنج باید بلافاصله پس از استفاده با مواد شوینده تمیز شوند.
بهداشت محیط
آفاتی مانند سوسک‌ها و موش‌ها، به شدت ناقل میکروب و گسترش بیماری هستند. سوسک‌ها به نوبه خود مارمولک‌هایی را که از آن‌ها تغذیه می‌کنند جذب کرده و هنگامی‌که مارمولک‌ها به‌صورت اتفاقی داخل غذاها بیفتند، آن‌ها را سمی می‌کنند. بنابراین در بخش زیر، نکات بهداشتی در رابطه با محیط آشپزخانه بیان شده است:
· با خشک‌کردن و تمیز نگه داشتن فضای آشپزخانه، از تخم‌ریزی آفات جلوگیری می‌شود. برای این کار، سطوح مرطوب باید مرتبا با دستمال و مواد مناسب پاک شود.
· از سالم بودم سیستم تهویه آشپزخانه بیمارستان اطمینان حاصل شود.
· زباله‌های تولید‌شده در آشپزخانه باید مرتبا جمع‌آوری، درب آن‌ها به خوبی و محکم بسته شده و از محل آشپزخانه دور شوند.
· کف و دیوارهای آشپزخانه باید عاری از گرد و غبار و ذرات غذایی مانند چربی باشند. گرد و غبار و کثیفی به نوبه خود حشراتی که از آن‌ها تغذیه می‌کنند را جذب می‌کنند. کف آشپزخانه باید حداقل روزی یک‌بار، با محلول ضدعفونیکننده پاک شود.
· سطوح را خشک نگه دارید. زیرا رطوبت باعث جذب قارچ شده و استنشاق یا خوردن هاگ قارچ می‌تواند باعث مشکلاتی شود.
· از انباشته کردن مواد غذایی در یک فضای کوچک خودداری شود. زیرا جریان هوا محدود شده و حشرات جذب میشوند.
· از تمیزی و بهداشت شیرآلات و سینک اطمینان حاصل شود. زیرا یک شیر آب معمولی می‌تواند به اندازه یک کاسه توالت میکروب داشته باشد، که دست زدن به آن و سپس دست زدن به غذا، می‌تواند آن را آلوده کند.
کلام آخر درباره بهداشت آشپزخانه بیمارستان‌ها
در این مطلب با اهمیت رعایت نکات بهداشتی در آشپزخانه بیمارستان، آشنا شدید. جدای از مجموعه موارد بهداشتی مرتبط با لوازم، مواد غذایی و همچنین محیط آشپزخانه، از اهمیت پوشیدن لباس آشپزی، کفش، کلاه و پیشبند آشپزی نیز آگاهی یافتید. پرواضح است که با رعایت این نکات، سلامت و بهداشت غذایی که از آشپزخانه بیمارستان به دست بیماران می‌رسد، تضمین خواهد شد.
