مذاکرات به نتیجه رسید| ایران و آمریکا توافق می کنند

توافق برای بازگشت به برجام در دسترس است، اما هنوز نمی‌توان از رسیدن قطعی به توافق سخن گفت و اخبار رسیده از وین درست مانند روزهای منتهی به حصول برجام در ۱۳۹۴ در حال تغییر است.

هشتمین دور از رایزنی‌ها میان هیات‌های مذاکره‌کننده ایران، ۱+۴ و ایالات متحده بی‌وقفه در وین ادامه دارد و همزمان حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه به منظور شرکت در این دور از کنفرانس امنیتی مونیخ راهی آلمان شده تا در حاشیه این مراسم با وزرای خارجه کشورهای اروپایی عضو برجام دیدار و رایزنی‌هایی داشته باشد.

درحالی‌که هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و ایالات متحده در وین همچنان با پیغام‌رسانی مذاکره را پیش می‌برند، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده هم در مونیخ حضور دارد اما به نظر نمی‌رسد که دیداری میان او و امیر عبداللهیان انجام شود.

در این میان اخبار رسیده از وین درست مانند روزهای منتهی به حصول برجام در مردادماه ۱۳۹۴ دایما در حال تغییر است و در‌حالی‌که یک ساعت خوش‌بینی مبنی بر رسیدن به توافق بر فضا حاکم می‌شود ساعتی دیگر تلاش دو طرف میدان برای پاسکاری توپ تصمیم‌گیری نهایی به زمین یکدیگر از تداوم سختی در مسیر حصول توافق خبر می‌دهد.

همزمان با نزدیک شدن ماراتن مذاکرات به نقطه پایان، چند اتفاق همزمان در حال شکل‌گیری است: ۱. تشدید مخالفت جمهوری‌خواهان و برخی دموکرات‌های عضو کنگره با حصول توافق و انتشار بیانیه‌ها و نامه‌های هشدارآمیز خطاب به کاخ سفید. ۲. انتشار گزارش‌های اختصاصی از سوی رسانه‌های مختلف درباره متن احتمالی توافق نهایی و تکذیب همه یا برخی مفاد این گزارش‌ها از سوی ایران. ۳. تلاش دو طرف به خصوص تهران و واشنگتن برای اصرار بر رعایت خطوط قرمز نهایی و وادار کردن طرف مقابل به نشان دادن انعطاف بیشتر. 

درحالی‌که هیات مذاکره‌کننده ایران سیاست سکوت خبری را در چند هفته اخیر در پیش گرفته، خبرگزاری رویترز غروب پنجشنبه در گزارشی اختصاصی ادعا کرد که به بخش‌هایی از متن توافق نهایی برای بازگشت به برجام که بیش از ۲۰ صفحه است، دست پیدا کرده است. گزارشی که بلافاصله با واکنش منفی ایران روبه‌رو شد و جدا از منابع آگاه که در گفت‌وگو با رسانه‌های نزدیک به دولت و تیم مذاکره‌کننده با شعبده‌بازی خواندن متن گزارش آن را تکذیب کردند، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه هم این‌گونه خبرسازی‌ها را خطرناک خوانده و تاکید کرد که متن توافق نهایی بسیار متفاوت خواهد بود. 

خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از منابع مطلع نوشت: متن پیش‌نویس این توافق ۲۰ صفحه‌ای به گام‌های تدریجی اشاره دارد که با تایید طرف‌های این توافق، گام اول آن شامل تعلیق غنی‌سازی بالای ۵ درصد توسط ایران است. در متن این پیش‌نویس همچنین به موضوعاتی نظیر آزادسازی ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران در کره جنوبی و آزادی زندانیان غربی در ایران (تبادل زندانیان میان ایران با اروپا و امریکا) اشاره شده است. به ادعای رویترز، پس از اجرای گام‌های مقدماتی، مرحله اصلی برداشتن تحریم‌ها آغاز خواهد شد. درباره مدت زمان اجرای این اقدامات هنوز توافقی نشده و در متن پیش‌نویس جای آن خالی گذاشته شده است؛ نمایندگان بعضی مقام‌ها این مدت را بین یک تا سه ماه تخمین زده‌اند. توافق جدید شامل الزام امریکا برای صدور معافیت‌های تحریمی جهت فروش نفت ایران است که چند ماه یک بار تمدید می‌شود. 

در گزارش منتشرشده توسط رویترز در حالی بحث تبادل زندانیان میان ایران با اروپا و امریکا قید شده که اساسا این مذاکرات در مسیری جدا از توافق طی می‌شود و هرچند که پس از حصول برجام در مردادماه ۱۳۹۴ هم تبادل زندانیان میان ایران و امریکا صورت گرفت اما جزییات آن از کانالی جداگانه دنبال شده بود. پیش از این «اعتماد» به نقل از یک منبع آگاه غیرایرانی در گزارشی از تلاش امریکا برای متصل کردن مساله آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی به بحث تبادل زندانیان خبر داده بود. همزمان با تداوم مذاکرات در وین، رفت‌وآمدها میان تهران و سئول برای آماده‌سازی بستر نقل‌و‌انتقال پول بلوکه‌شده ایران هم در جریان است و به نظر می‌رسد که اخبار منتشرشده درباره در اولویت بودن این مساله در مراحل ابتدایی پس از حصول توافق دور از واقعیت نباشد. آزادسازی پول ایران در کره جنوی  که بالغ بر ۷ میلیارد دلار است، می‌تواند در زمینه راستی‌آزمایی رفع موثر تحریم‌ها هم ابزار محک مناسبی باشد تا مشخص شود که آیا تبادل‌های مالی - بانکی ایران به حالت عادی بازگشته است یا خیر. 

ایران و ایالات متحده در وین مذاکرات غیرمستقیم را برای بازگشت به برجام پیش می‌برند و در این مسیر هر دو طرف تاکید دارند که نه چیزی کمتر از برجام می‌پذیرند و نه مطالبه‌ای بیش از برجام دارند. با این همه بر هیچ‌کس پوشیده نیست که خروج ایالات متحده از برجام مسبب این وضعیت است و طبیعتا تهران نمی‌تواند از کنار این تجربه به سهولت عبور کند. در چنین شرایطی تهران از ابتدای آغاز مذاکرات برای احیای برجام از فروردین‌ماه سال جاری بر لزوم دریافت تضمینی برای عدم خروج مجدد امریکا از توافق تاکید کرده بود. مساله‌ای که همچنان برخی جزییات آن حل نشده روی میز مذاکره‌کنندگان باقی مانده است. یک منبع آگاه در این باره به «اعتماد» می‌گوید: «در حوزه تضمین، یکی از مسائل مدنظر ایران، عدم امکان استفاده ایالات متحده از مکانیسم ماشه تعریف‌شده در برجام است.»