غوغای جدید بازیگر ممنوعه | زهرا ابراهیمی در قتل دست دارد | زهرا ابراهیمی کجاست؟

فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» (Holy Spider) یک تریلر جنایی است به کارگردانی علی عباسی که براساس داستان واقعی یک قاتل زنجیره‌ای به نام سعید حنایی ساخته شده و امسال در بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی کن ۲۰۲۲ به نمایش درآمد.

حنایی یک قاتل زنجیره‌ای شناخته‌شده در ایران بود که از تابستان سال ۷۹ تا تابستان سال ۸۰ به قتل ۱۶ زن دست زد. حنایی انگیزه خود را از قتل این زنان که همه آن‌ها کارگر جنسی بودند پاک کردن جامعه از فساد و فحشا عنوان کرده بود. آخرین تلاش حنایی برای کشتن زنی به نام مژگان با شکست مواجه شد و این بار زن از چنگال قاتل عنکبوتی فرار کرد. مدتی بعد مژگان که خود در یکی از طرح‌های ویژه پلیس دستگیر شده بود در بازجویی‌هایش به سو قصدی که تجربه کرده بود اشاره کرد و با روشن‌شدن مشخصات قاتل، حنایی این‌بار به دام افتاد. 

سعید حنایی و قتل‌هایی که مرتکب شد تا امروز سوژه آثار متعدد سینمایی بوده است و هنوز ابعاد مختلف پرونده‌اش کنجکاوی‌برانگیز است و پرونده جنایی جذابی برای فیلمسازان که اولین گام‌های تصویری کردنش را مازیار بهاری در مستند «و عنکبوت آمد» برداشت و همزمان با روزهایی که سعید حنایی در انتظار حکمش بود مازیار بهاری به همراه تیمش در زندانی مستقر شد که سعید حنایی در آن به سر می‌برد. او طی یکی دو روز مصاحبه‌هایش را با این قاتل و البته بستگان درجه یکش همچون مادر، فرزند و همسر سعید حنایی انجام داد. تنها مستندی که گفت‌وگویی رسمی با سعید حنایی، خانواده‌اش و بریده‌هایی از دادگاه‌های او را در دل خود دارد.

آنچه اما مستند مازیار بهاری را از حیز انتفاع خارج کرد، نوع نگاهی بود که او در «و عنکبوت آمد» پیگیری می‌کرد، مستندی که عمده دلیل سعید حنایی را برای قتل‌ها را دیدگاه مذهبی او برمی‌شمرد و بدون توجه به ابعادی دیگر، آن را معطوف و مربوط به باورهای دینی می‌دانست، فیلم جهت‌داری که هیچگاه به صورت رسمی در ایران پخش و اکران نشد و حتی در روزهایی که جو عمومی جامعه و مطبوعات حول محور این قاتل می‌چرخید اقبالی از این مستند نشد اما حالا با گذشت ۲۰ سال به واسطه حواشی فیلم‌های متاخرتر با محوریت این پرونده، بریده فیلم‌های «و عنکبوت آمد» هم در فضای مجازی منتشر و به آن ارجاع می‌شود.

گام دوم سینمایی در مسیر پرونده سعید حنایی را ابراهیم ایرج‌زاد با «عنکبوت» برداشت، کارگردانی که همزمان با نمایش «عنکبوت مقدس»، با انتشار متنی در فضای مجازی علی عباسی را به سرقت فیلمنامه‌اش متهم کرد. ابراهیم ایرج‌زاد «عنکبوت» را با همراهی جواد نوروزبیگی در مقام تهیه‌کننده و محسن تنابنده در نقش سعید حنایی ساخت، فیلمی که البته مسیر دریافت مجوز نمایش‌اش هم با چالش‌هایی مواجه بود و بعد از آنکه نمایشی جانبی در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر داشت پس از دو سال در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ به نمایش عمومی درآمد.

«عنکبوت» گرچه در نوع پرداخت متفاوت از «و عنکبوت آمد» عمل کرده و قتل‌ها را ناشی از اعتقادات انحرافی و افراطی سعید حنایی توصیف کرده اما همانطور که پیشتر هم اشاره شد این فیلم هم در جاهایی متأثر از مستند مازیار بهاری است، حتی برخی از دیالوگ‌ها وام‌گرفته از دیالوگ‌های واقعی شخصیت‌های «و عنکبوت آمد» است به طور مثال دیالوگ مادر سعید حنایی که در جایی عنوان می‌کند «وقتی دختران جوان پای تلفن همگانی با پسران غریبه وعده می‌گذارند به حدی خشمش می‌گیرد که دوست دارد آن‌ها را تکه پاره کند» دقیقاً در این فیلم تکرار می‌شود.

«عنکبوت مقدس» حالا به عنوان سومین روایت سینمایی از پرونده جنایی سعید حنایی مطرح است. این فیلم در شهر مشهد می‌گذرد (در اردن فیلم‌برداری شده)، فیلمی تیره و تار که مسائل جنسی و مذهب را در رابطه با یک قاتل زنجیره‌ای روسپی‌ها تحلیل می‌کند و در هم می‌آمیزد. مخاطبان درام‌های جنایی سفت و سخت – برای مثال آن‌هایی که به فیلمی چون «زندانیان» (Prisoners) دنی ویلنوو علاقه‌مندند – خود را در تله‌ی این فیلم گرفتار خواهند یافت.

علی عباسی کارگردان متولد ایران و مقیم دانمارک به کلی رویه خود را نسبت به اثر دیگرش یعنی فیلم سینمایی «مرز» که توسط منتقدان تحسین‌ شده بود تغییر داده است و نتیجه کار او به شکل غیرقابل انکاری درگیرکننده است.

تماشای فیلم دشوار است. قاتل «عنکبوت مقدس» که در واقعیت هم وجود داشته زنان خیابانی معتاد به مواد مخدر را با روسری‌ خودشان خفه می‌کند و دوربین عباسی (با فیلم‌برداری ندیم کارلسن) علاقه‌مند است که این اقدام او را نمایش دهد. در فیلم رمز و رازی درباره اینکه قاتل کیست وجود ندارد. گرچه ممکن است این پرسش مطرح شود که چرا تماشاگران چندین‌بار در معرض تماشای جنایت‌های او قرار می‌گیرند که این پرسش هم در پایان فیلم پاسخ داده می‌شود.

این تمهید دراماتیک که یک خبرنگار زن جوان به مشهد اعزام شود تا از طریق او شاهد پیگیری پرونده باشیم در تمام طول فیلم از نظر منطقی و دراماتیک کارایی ندارد اما عباسی سعی دارد از طریق حضور او در تمام طول فیلم به وجود زن‌ستیزی اشاره کند. در ویدئوی زیر بخش‌هایی از بازی زر امیرابراهیمی در این فیلم را مشاهده می‌کنید.

در این فیلم گرچه نوعی رئالیسم نخراشیده را می‌توان به عنوان سبک اصلی معرفی کرد اما فیلم‌ساز نمی‌تواند در برابر شیوه‌های تعدادی از فیلم‌های نمایشی‌تر این ژانر مقاومت کند: نمایی از پایین که سعید را در حال پوزخند‌زدن نشان می‌دهد و او را برای لحظه‌ای شیطانی جلوه می‌دهد. نگاهی سریع به او که جسد یکی از قربانیانیش را بو می‌کشد تا بر وجود عنصر جنسی در رفتار وسواس‌گونش تاکید کند. یک نمونه فروپاشی روانی، جایی که سعید تصور می‌کند یک فاحشه مرده در اتاق نشیمن دارد به او می‌خندد. این عناصر اغراق‌آمیز اندکی بر بازی عالی مهدی بجستانی (در نقش سعید) و همچنین بر تصویر متقاعدکننده‌ای که سعی شده از سعید ساخته شود سایه می‌افکند؛ تصویری از معمولی‌بودن او، بزدلی او و کوچکی او علی‌رغم پرطمطراقی جهادی که او مدعی آن است.

این فیلم علیرغم استفاده از استعاره‌های بسیار آشنا، روندها و فرایندها را فراتر از حد معمول پیش می‌برد؛ فراتر از محاکمه و دستگیری، صحنه ظلم خودپسندانه قاتل را به سلول، دادگاه و عرصه رسانه گسترش می‌دهد.

اگر شما هم این فیلم را تماشا کرده‌اید حتما ما را با نظرات خود در رابطه با این نوشتار، آگاه کنید.