چک دیجیتال چه مزایایی دارد؟

دیروز در مراسمی به طور رسمی چک دیجیتال در 3 بانک عملیاتی شد، مزایای این چک نسبت به چک های کاغذی چیست و چطور می توان چک الکترونیک را صادر و نقد کرد؟ پس از آن که در سال گذشته، چک های صیادی با مشخصه لزوم ثبت در سامانه صیاد، جایگزین چک های قدیمی شدند و همین موضوع به افت هر چه بیشتر تعداد چک های برگشتی کمک کرد، دیروز بانک مرکزی یکی دیگر از بخش های باقی مانده قانون جدید چک یعنی چک دیجیتال را رونمایی کرد که بر این اساس، صدور و کارسازی چک دقیق تر و در عین حال آسان تر خواهد شد.

چک الکترونیکی چیست؟ 

چک دیجیتال مشابه چک کاغذی است و همه قوانین چک کاغذی درباره آن نیز صادق است. با این تفاوت که کاغذ از فرایند چک به طور کامل حذف شده و سامانه ویژه ای برای صدور آن و برای اعتبار بخشی به آن از «امضای دیجیتال» استفاده می شود. بانک مرکزی در این باره سامانه چکاد (مخفف چک امن دیجیتال) را راه اندازی کرده که بر اساس سرویس های ارائه شده توسط آن، بانک ها می توانند سرویس چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.

برای استفاده از خدمات سامانه چکاد لازم است ابتدا سه کار انجام دهیم:

1-عضویت در همراه بانک، 2-نصب و فعال سازی برنامه «هامون» و ثبت امضای الکترونیک با استفاده از آن، 3-داشتن یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک.

سپس باید خدمت چک دیجیتال را در منوی موجود در همراه بانک فعال کرد. پس از آن، 9 امکان زیر درباره چک دیجیتال و بدون مراجعه به شعبه بانک برای مشتریان فعال خواهد شد: 1-درخواست صدور دسته چک، 2-صدور چک، 3-امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، 4-مشاهده دسته چک صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال، 5-مشاهده چک‌های دریافتی، 6-انتقال چک دیجیتال، 7-ضمانت چک، 8-مسدودسازی چک، 9-ابطال چک و نقد کردن.

طبق اظهارات معاون فناوری های نوین بانک مرکزی، هر بانکی که به سامانه چک دیجیتال متصل شود، مشتریان آن بانک می توانند از طریق موبایل بانک و اینترنت بانک تقاضای دسته چک دیجیتال کنند. هم اینک بانک های پارسیان، صادرات و تجارت دسترسی مشتریان حقیقی به چک الکترونیک را فراهم کرده اند و در آینده نزدیک نیز دیگر بانک ها این امکان را عملیاتی خواهند کرد. به گزارش تسنیم بانک های کشاورزی، ملت و آینده در حال انجام مراحل آزمایشی در این زمینه هستند.

اما نکته مهمی که «محرمیان» درباره گیرنده چک دیجیتال اشاره کرده، این است که نیازی به حضور گیرنده چک در فضای دیجیتال نیست. وی توضیح داد: چک دیجیتال زمانی که صادر می شود، بقیه فرایند می تواند مانند یک چک فیزیکی طی شود. بدین معنا نیازی نیست که گیرنده حتماً در فضای دیجیتال، مجازی یا همان موبایل بانک و همراه بانک حضور داشته باشد؛ بلکه می تواند به صورت کاملاً سنتی به شعبه مراجعه کند و بقیه امور را پیش ببرد. در این باره کافی است شماره چک تحویل ذی نفع داده شود و آن فرد به صورت سنتی یا از طریق هر کدام از درگاه‌ها سرویس مورد نیاز خود را دریافت کند. محرمیان در ادامه این نکته را هم گفته که در مرحله فعلی امکانات چک دیجیتال برای اشخاص حقیقی در دسترس است و در آینده برای اشخاص حقوقی، نیز این مهم عملیاتی می شود و در مراحل بعدتر چک موردی و تضمین شده هم به این موارد اضافه خواهند شد.

بدون تردید مزیت مهم چک الکترونیک امنیت بالای آن با توجه به موارد زیر است:

1-آن را نمی توان تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد.

2-بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین موضوع بر امنیت چک های دیجیتال می افزاید.

3-در چک های سنتی احتمال خط ‌خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیفتد، صادرکننده راهی ندارد جز این که برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کند که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است، اما درباره صدور این نوع چک، دیگر چنین دردسرهایی وجود نخواهد داشت.

4- سامانه های چکاد (چک امن دیجیتال-سامانه مرکزی چک الکترونیک) و نهاب (سامانه حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی که به هر کاربر بانکی شماره شناسایی ویژه اختصاص می دهد و در نتیجه احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی فراهم می شود) امنیت چک ها را بیش از پیش تضمین می کند.

اما جدای از امنیت بیشتر، دیگر مزایای چک های الکترونیک را می توان به صورت زیر برشمرد:

1- محدودیت نداشتن تعداد برگ چک،

2- امکان تغییر ندادن در برگ چک الکترونیکی، 3- صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، 4- اطلاع‌رسانی از وضعیت نقل‌وانتقالات چک، 5-حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی، دسته‌بندی و حسابداری چک‌ها، 6-کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر، 7-مدیریت ریسک بهتر، 8- سرعت بالای فرایندهای صدور و پرداخت چک، 9- امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزار‌های مدرن همچون تلفن همراه، ای‌تی‌ام‌ها و اینترنت، 10- امکان جایگزینی در تمامی معاملات، 11- مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه.