آیا کشورها به سمت پذیرش کامل بیت کوین حرکت می‌کنند؟

بیت کوین یک پول رمزنگاری‌شده است که هیچ حکومتی آن را کنترل نمی‌کند و برای انجام تراکنش‌ها از علم رمزنگاری استفاده می‌کند. تراکنش‌های بیت‌کوین در یک ساختار همتا به همتا یعنی فرد به فرد انجام می‌شود. شبکه بیت کوین از سال ۲۰۰۹ شروع به فعالیت کرده است و آبان ماه امسال، سیزدهمین سالگرد پیدایش آن توسط دوستدارانش جشن گرفته شد. 

اما واقعا بیت کوین چیست؟ اولین رمز ارز جهان که القاب زیادی مانند پادشاه ارزهای دیجیتال به آن داده‌اند، به پاس نوآوری که وارد فضای اقتصادی کرده است، مورد تمجید و تعریف بسیاری از افراد قرار گرفته است. به‌واسطه قدمت بیت کوین، این ارز دیجیتال بر بازار ارزهای دیجیتال احاطه دارد. به‌عبارت دیگر تغییر قیمت بیت کوین، روی تمام بازار تاثیر می‌گذارد و باعث شکل‌گیری روندهای صعودی و نزولی در بازار ارزهای دیجیتال می‌شود. آلتکوین‌های زیادی پیرو تغییرات بیت کوین هستند و از تاثیرپذیری بالایی از این ارز دیجیتال دارند. 

کاربران استفاده‌های متفاوتی از بیت کوین دارند. عده‌ای آن را به‌عنوان جایگزینی برای ارزهای فیات مانند دلار و یورو در نظر می‌گیرند. گروهی معتقدند دوره و استاندارد طلا تمام شده است و در عصر حاضر برای حفظ ارزش سرمایه باید به‌جای طلا و نقره، از بیت کوین استفاده کرد.

با توجه به رویکردهای بالا، میزان استفاده از رمزارزها به‌خصوص بیت کوین تفاوت چشم‌گیری داشته است. استفاده جهانی از ارزهای دیجیتال در سال گذشته ۸۸۰ درصد افزایش یافته است. موارد جالبی از این مطالعه به‌دست آمده است. اگر چه چین در مطالعه سال گذشته در رتبه چهارم و ایالات متحده در رتبه ششم قرار گرفتند؛ اما جایگاه آن‌ها امسال به ترتیب به ۱۳ و هشتم تنزل پیدا کرده است. نقاطی از جهان مانند ویتنام، هند، پاکستان و سایر کشورهای درحال توسعه سهم بیشتری در این آمار دارند. شاخص جهانی پذیرش رمزارز در سال ۲۰۲۱ تحت عنوان «جغرافیای ارزهای دیجیتال» کشورها را از نظر پذیرش ارزهای دیجیتال و با در نظر گرفتن سه متغیر، مقایسه کرده است؛ ارزش خرده‌فروشی انتقال‌یافته روی شبکه، ارزش دریافت‌شده رمزارزها روی شبکه و حجم تبادلات همتا به همتا.

به‌گفته متخصصانِ این کشورها،‌ بسیاری از مردم اغلب از خریدوفروش همتا‌به‌همتا به‌عنوان راه اصلی معامله در این بازار استفاده می‌کنند؛ زیرا به‌صرافی‌های متمرکز دسترسی ندارند. کاهش قابل توجه ارزش پول در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و نگرانی مردم این مناطق از کاهش ارزش سرمایه‌شان، آن‌ها را به سمت پلتفرم‌های همتابه‌همتا سوق می‌دهد.

به‌دلیل قوانین موجود در برخی از کشورهای مورد مطالعه، هر فرد می‌تواند میزان مشخصی ارز رسمی از کشور خارج کند؛ به‌همین خاطر انجام معاملات بین‌المللی با استفاده از بیت کوین نیز در این مناطق ترویج پیدا کرده است. این معاملات در قالب حواله‌های فردی یا به‌منظور بازرگانی مانند خرید، واردات و فروش محصولات انجام می‌شود. 

چرا بیت کوین از نظر برخی بسیار کاربردی است و باید از آن در سیستم مالی استفاده کرد، اما گروهی معتقدند بیت کوین و ارزهای دیجیتال گزینه خوبی برای استفاده در مبادلات تجاری نیستند؟ برای اینکه بهتر به پاسخ برسیم، در ادامه به بررسی مزایا و معایب بیت کوین اشاره می‌کنیم.

مزایای بیت کوین

ارزهای فیات به محدودیت‌ها و خطرات، سریعا واکنش نشان می‌دهند. به‌عنوان مثال بانک‌ها به رونق و رکود ایجاد شده در اقتصاد به‌شدت واکنش نشان می‌دهند و به آن دچار می‌شوند. همان‌طور که در گذشته اتفاق افتاده است، این شرایط ممکن است منجر به ورشکستگی و انحلال بانک منجر شود. در این شرایط کاربران بانک‌ها هیچ تسلطی بر وجوه خود که نزد بانک نگهداری می‌شود، کنترل کامل ندارند. در طرف دیگر کاربران بیت کوین تسلط کاملی بر دارایی خود دارند. به در صورت نگهداری این ارز دیجیتال در کیف پول‌های مطمئن، هیچ نهاد یا موسسه‌ای نمی‌تواند خطری برای داراییشان ایجاد کند.

برای پرداخت‌های بین‌المللی، تراکنش‌های بیت کوین کارمزد و هزینه معقول دارد. برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی در سیستم بانکی و مالی استاندارد، باید هزینه‌ها و کارمزدهای بعضا بالایی پرداخت کرد. تراکنش از طریق شبکه بیت کوین معمولا ارزان‌تر از نقل‌وانتقالات بانکی است؛ زیرا هیچ سازمان یا دولت واسطه‌ای در آن دخیل نیست و همین امر باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود. علاوه‌بر این، انتقال بیت کوین به‌صورت آنی انجام می‌شود و مشکلاتی نظیر اخذ مجوز یا احراز هویت ندارد. 

تراکنش‌های بیت کوین کاملا ایمن هستند. بیت کوین پول فیزیکی نیست؛ در نتیجه سارقان نمی‌توانند آن را سرقت کنند. تنها در یک صورت دارایی افراد به‌خطر می‌افتد؛ آن هم در صورتی است که هکرها به کلید خصوصی کیف پول افراد دسترسی پیدا کنند.سرقت بیت کوین از نظر تئوری بسیار دشوار و تقریبا ناممکن است. اخبار مختلفی مبنی بر هک پلتفرم‌ها یا صرافی‌های مختلف به گوش می‌رسد که هکرها مبالغ زیادی از آن‌ها خارج کرده‌اند؛ اما هیچ‌کدام از آن‌ها ارتباطی با تراکنش‌های بیت کوین ندارد.

معایب بیت کوین

بیت کوین هنوز در سراسر جهان پذیرفته نشده است. کشورها و مشاغل محدودی اینترنت را به‌عنوان یک وسیله مبادله قبول کرده‌اند. ریسکی که کاربران اکوسیستم رمزارزها با آن ممکن است روبه‌رو شوند، این است که حکومت‌ها شرکت‌ها و مشاغل را مجبور به توقف استفاده از بیت کوین کنند. یکی از دلایلی که دولت‌ها در پذیرش ارزهای دیجیتال تعلل می‌کنند، غیرمتمرکز  و تا حدودی غیرقابل رصد بودن تراکنش‌ها است. 

از دست دادن کیف پول به‌مثابه از دست دادن سرمایه است. اگر فردی دسترسی به کیف پولش را به دلایلی مانند فراموشی رمز و عبارات بازیابی، گم شدن یا خراب شدن کیف پول‌های سخت افزاری از دست بدهد، سرمایه‌اش برای همیشه در شبکه قفل خواهد شد. تا به این لحظه هیچ راه‌حلی برای بازیابی کوین‌هایی که به این علت از دست رفته‌اند، یافت نشده است.

پرداخت‌کنندگان همیشه در معرض خطر هستند. اگر کسی برای کالا یا خدمتی بیت کوین پرداخت کند و طرف مقابل در انجام تعهدات خود بدعهدی کند، خریدار برای برگشت پول خود نمی‌تواند کاری کند؛ زیرا پس از تایید توسط نودها، تراکنش‌ها در بلاک‌ها ثبت می‌شوند و امکان لغو یا برگرداندن تراکنش وجود نخواهد داشت.

از آنجایی که بیت کوین هنوز به طور گسترده مورد پذیرش قرار نگرفته است، ممکن است هنوز تمام ایرادات این شبکه کشف نشده است.

بیت کوین در کشورهای مختلف چه جایگاهی دارد؟

بنابر گزارش میهن بلاکچین، سیزده سال از معرفی وایت‌پیپر بیت کوین می‌گذرد و در این مدت، مناقشات و اعتراضات متعددی علیه این ارز دیجیتال شکل گرفته است. منتقدان استفاده در فعالیت‌های غیرقانونی، میزان انرژی مصرفی برای استخراج و نوسانات قیمت بیت کوین را به‌عنوان دلیل مخالفتشان اعلام می‌کنند.

بنا بر خبر منتشر شده در خبرنامه دانشجویان ایران، برخی از کارشناسان معتقدند دلایل قطعی مکرر برق در ایران در برخی بازه‌های زمانی، به دلیل اوج گرفتن فعالیت ماینرها و استخرهای استخراج رمزارز و بیت کوین بوده است. با تمام این تفاسیر بسیاری از مردم جهان همچنین ایران، در میان طوفان‌های اقتصادی نگاه امیدوارانه‌ای به بیت کوین دارند.

بیت کوین تقریبا جایگاه خوبی در میان افراد کشورهای مختلف پیدا کرده است؛ اما حکومت‌ها و نهادهای اقتصادی همچنان مواضع واضح و مشخصی در قبال رمزارزها به‌خصوص بیت کوین اتخاذ نکرده‌اند. گروهی از کشورها هرگونه فعالیت در حوزه رمزارزها را ممنوع اعلام کرده‌اند. دسته دیگری قانون مشخصی برای استفاده از بیت کوین اعلام نکرده‌اند اما به‌شدت به فعالیت‌های این حوزه حساسیت نشان می‌دهند. برای مثال، بنابر گزارش میهن بلاکچین، قانونگذاران آمریکا به دنبال راهی برای نگهداری رمزارز توسط بانک ها هستند. دسته آخر نیز تعداد اندکی از کشورها هستند که قوانین مشخصی برای ارزهای دیجیتال وضع کرده‌اند و مانند السالوادور، بیت کوین را به‌عنوان ارز رسمی کشورشان اعلام کرده‌اند.

جمع‌بندی

هرچند زمان زیادی از پیدایش مقوله‌ای به‌نام ارز دیجیتال می‌گذرد، اما هنوز بسیاری از افراد اطلاعات و دانش کافی در ارتباط با این حوزه ندارند و این حوزه برایشان مقوله‌ای پیچیده و گنگ به‌حساب می‌آید. 

باید منتظر ماند و دید همان‌طور که فناوری‌هایی مانند اینترنت که آهسته آهسته مسیر خود را هموار کردند و امروزه جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر هستند، بیت کوین و ارزهای دیجیتال چه جایگاه در مراودات روزمره جهان پیدا خواهد کرد.