ماهی 200 هزار تومان بده، 15 سال بعد وام بگیر!
مدیرعامل بانک مسکن اعلام کرده با توجه به افزایش قیمت‌ها، مجدد پیشنهاد افزایش سقف وام به یک میلیارد تومان برای مسکن پس‌انداز جوانان دادیم که مورد موافقت شورای پول و اعتبار قرار گرفت.
وام مسکن، یک میلیارد تومان شد؛ بر اساس جزئیات ذکر شده، تسهیلات مسکن جوانان از طریق سپرده‌گذاری در حساب مسکن جوانان بانک مسکن قابل دریافت است؛ ابتدا باید در یکی از شعب بانک مسکن حساب پس‌انداز مسکن جوانان افتتاح کنید.
برای افتتاح این حساب باید به ۱۸ سال تمام رسیده باشید.مبالغ واریزی در حساب مسکن جوانان بانک مسکن می‌تواند به صورت ماهیانه (به مدت 15 تا 20 سال) سالیانه و یک‌جا باشد.حداقل مبلغ واریزی ماهانه به حساب پس‌انداز مسکن جوانان برای دریافت این تسهیلات ماهانه 200 هزار تومان است.
مجموع اقساط پرداختی در پایان 20 سال معادل 2 میلیارد و 159 میلیون 342 هزار تومان خواهد بود که در مجموع 53 درصد از بازپرداخت، در قالب سود دریافت خواهد شد. دریافت‌کننده وام، باید در ماه مبلغی در حدود 9 میلیون تومان به بانک بپردازد! اما پرسش مهم این است که وعده ساخت یک میلیون مسکن، در این میان چه می‌شود؟! در این زمینه گفت‌و‌گویی داشته‌ایم با مرتضی افقه، اقتصاددان و و استاد دانشگاه .
نکته مهم در مورد وام یک میلیاردی مسکن، این است که اگر جوان 18 ساله به بالایی که امروز بیکار است، حتی اگر به کمک والدینش بتواند ماهانه 200هزارتومان پس‌انداز کند، پس از 15 سال و در سن حدود 35 سالگی، می‌تواند این وام را دریافت کند، آن‌گاه همین جوان به میانسالی رسیده و هنوز بیکار، چگونه می‌تواند اقساط 9 میلیونی وامی را بپردازد که بعد از 15 سال با آن نمی‌تواند مسکنی تهیه کند؟
دقیقا همین‌طور است؛ در شرایط امروز بسیاری از جوانان، بیکاراند و بر این اساس امیدی به آینده‌ای ندارند که در آن بتوانند صاحب خانه شوند و ازدواج کنند. به نظر من این طرح بسیار «عجیب» است چرا که حتی اگر فرد بتواند این وام را دریافت کند، با دستمزد 5، 6 تومان –که ممکن است بعد از 15 سال به همان مقدار 9 میلیون برسد- چگونه می‌تواند اقساط وام را پرداخت کند؟ جوان 18 ساله امروز، اگر شغلی داشته باشد و بتواند پس‌انداز کند و در 35 سالگی، بر فرض محال، با یک میلیارد خانه‌ای بخرد، ده سال دیگر بازنشسته می‌شود، آن‌گاه اقساط 9 میلیونی را با حقوق بازنشستگی چگونه می‌تواند بپردازد؟
این طرح چه مشکلات دیگری دارد؟
این طرح برای دهک‌های زیر پنج، اصلا طرح مناسبی نیست، چون در حد بضاعت آنان نمی‌باشد. در واقع این طرح کمکی به طبقات محروم جامعه که حدود 60 درصد جمعیت کشور هستند، نمی‌کند. این طرح تنها می‌تواند به تحرک در بازار مسکن بینجامد، اما نه به صورت مثبت، بلکه افزایش وام مسکن، موجب افزایش قیمت مسکن خواهد شد و دوباره به زیان اقشار کم‌درآمد خواهد بود. در واقع اگر این وام برای اقشار کم درآمد در نظر گرفته شده، برای آنان نتیجه عکس خواهد داشت. افقه به دو نکته اشاره می‌کند؛ اول این‌که طبعا ارزش رقم پس‌انداز شده در بانک با توجه به دورقمی بودن نرخ تورم، مدام کاسته خواهد شد.
دوم این که اساسا این طرح، طرحی کارشناسی نشده و از سر اضطرار است، پرسش من این است که چه کسی حاضر می‌شود، 15 سال پولش را در اختیار بانک بگذارد، در حالی‌که با توجه به نرخ فعلی دورقمی تورم، معلوم نیست بعد از 15 سال، قیمت مسکن چقدر افزایش یافته باشد؟
آیا وام یک میلیاردی مسکن می‌تواند ربطی به وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال باشد؟
می‌تواند چنین باشد، چرا که ادعای ساخت یک میلیون مسکن در سال، با توجه به شرایط فعلی، ناشدنی است. طرح وام یک میلیاردی مسکن، پوششی است برای وعده غیرقابل عملی شدن ساخت یک میلیون مسکن در سال و نشان می‌دهد که حتی خود مسئولان هم به این نتیجه رسیده‌اند که چنان وعده‌ای، قابلیت عملی شدن ندارد.
یعنی این طرح، نوعی عوام‌فریبیِ پوششی برای آن وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال است؟
نمی‌شود گفت عوام‌فریبی؛ بلکه به نظر من احتمالا طراحان این طرح، خودشان را به بیراهه زده و در حال خودفریبی هستند، چرا؟ چون بسیاری از مردم می‌دانند که این طرح هم مثل وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال، غیرکارشناسی و غیرفنی است، مردم می‌دانند که با این نرخ تورم و سرعت تغییرات و تحولات اقتصادی و سیاسی در جامعه، تا 15 سال دیگر معلوم نیست در زمینه نرخ‌های قیمتی چه اتفاقاتی بیفتد و وضعیت تورم به کجا برسد؟ چه کسی از مردم تن به یک سرمایه‌گذاری چنین بلندمدتی می‌دهد؛ در حالی‌که امروز اکثر بانک‌ها، وام‌های کوتاه مدت، با اقساط و سود بالا پرداخت می‌کنند؛ چون بانک می‌داند که سرعت تحولات بالاست و ترجیح می‌دهد پول و سودش را سریع پس بگیرد؛ قبلا همین بانک‌ها وام‌های 15 ساله می‌دادند، اما در شرایط فعلی اکثر بانک‌ها تسهیلات خود را بیشتر از اقساط سه ساله، پرداخت نمی‌کنند.
چون نمی‌خواهند خود را درگیر ریسک بلندمدت بکنند، بنابراین چرا باید انتظار داشته باشند که مردم وارد این ریسک 15 ساله در شرایط بسیارسریع و غیرقابل پیش‌بینی اقتصادی شوند؟ تجربه‌ای که ما در سه دهه گذشته داشته‌ایم، نشان می‌دهد که بعید می‌دانم جوانی که هنوز شغلی ندارد خود را درگیر چنین طرح بلندمدتی بکند. یا حتی بتواند مبلغ پس‌انداز را سالانه یا یک‌جا بپردازد.
با این رقم یک میلیارد، در 15 سال بعد مسلما نمی‌توان مسکنی تهیه کرد.توجه کنید که رقم یک میلیارد فقط برای تهران است؛ و برای شهرستان‌ها کمتر در نظر گرفته شده. من چشم‌انداز روشنی در مورد این طرح نمی‌بینم، چون بسیار شتابزده، کارشناسی نشده و غیر فنی است و شرایط مردم و آینده اقتصادی کشور در آن لحاظ نشده، مگر این‌که بانک بخواهد از این طریق، نقدینگی مردم را به نحوی جذب کرده و کسری خود را جبران کند.